Mehwish Abbasi's column in Awami Awaz - عوامي آواز 29-12-2013 #Dream of #Peace #Pakistan #Islam #IntihaPasandi

my column in daily awami awaz 29-12-2013 #MehwishAbbasi #Aman jo khwab

امن جو خواب ڪڏهن پورو ٿيندو !؟

مهوش شبير عباسي

گذريل ڪيترن ئي سالن کان پاڪستان ۾ خوف جي فضا قائم آهي. سوال اهو ٿو پيدا ٿئي ته ان خوف مان نڪرڻ جو ڪهڙو رستو آهي، پاڪستان ۾ ماڻهو پنهنجي مذهب ۽ فرقي ۾ رهندي به خوف ۾ مبتلا آهن. هن سال عاشوري تي راولپنڊي ۾ مذهبي ويڙهه جو خوفناڪ منظر سامهون آيو جنهن سبب شهر ۾ ڪرفيو لاڳو ڪيو ويو ڪيترائي ماڻهو زخمي ٿيا، مدرسن ، امام بارگاهن ۽ مذهبي ڪتابن کي شهيد ڪيو ويو. مطلب ته هاڻي ملڪ جون حالتون ايتريون ته خراب ٿيڻ لڳيون آهن جو ڪرفيو لڳائڻ ۾ به دير نه ٿي ڪئي وڃي، هن ملڪ ۾ هاڻي نماز به نه ٿي پڙهي سگھي، مغربي وزيرستان ۾ نماز پڙهندڙ فوجين تي فائرنگ ڪري کين شهيد ڪيو ويو . دنيا اندر موجود اسلامي ملڪن ۾ فرقيواريت يا مذهبي بنيادن تي فساد ضرور ٿين ٿا پر ڪٿي به مسجدن، امام بارگاهن، جمعي نماز، جنازي نماز، عيد نماز يا محرم جي جلسن ۾ اهڙي طرح فائرنگ، بم ڌماڪا يا دهشتگرد حملا نه ٿا ٿين ڇو ته ٻين ملڪن ۾ صورتحال ضابطي ۾ آهي پر اسان وٽ رياست مذهبي ڇڪتاڻ کي روڪڻ ۾ ناڪام وئي آهي، جڏهن ته رياست تي ذميداري عائد ٿئي ٿي ته هو هر ماڻهو جي جان ۽ مال جي حفاظت ڪري ۽ انهن کي سياسي ، سماجي توڙي مذهبي آزادي مُهيا ڪري پر رياست توڙي حڪومتي ادارا ان سڀ ۾ ناڪام آهن.

طالبان ، انتها پسند ماڻهن ۽ دهشتگردن پاڪستان جي عوام کي محدود بڻائي ڇڏيو آهي ، ماڻهن کي ڊيڄاري ، ڌمڪائي ، خوفزده ڪري رکيو وڃي ٿو ، انهن جو مقصد ادارن ، پوليس اسٽيشنن ، بازارن ، اسڪولن توڙي عبادت گاهن کي ويران ڪرڻ آهي جنهن سبب هو اهڙين جڳهن تي حملا ڪري رهيا آهن ، دهشتگرد هر ڳالهه کي سڪيورٽي جو مسئلو بڻائڻ چاهن ٿا پوءِ اها ڪرڪيٽ هجا يا وري مسجدن ۾ عبادت . ملڪ ۾ هينئر تائين فرقا واريت جي فسادن ۾ هزارين ماڻهو قتل ٿيا آهن ملڪ ۾ هر طرف ننڍا ننڍا وزيرستان قائم ڪيا ويا آهن اهڙا ادارا جن ۾ نوجوانن کي انتها پسندي جي تربيت ڏني وڃي ٿي ۽ جهاد جي نالي تي معصومن جون زندگيون ورتيون وڃن ٿيون ، پاڪستان جو عوام اڄ مذهبي انتها پسندي جي خوف ۾ ورتل آهي جڏهن ته ملڪ ۽ مذهب دشمن بنا ڪنهن خوف جي هٿيارن جي بنياد تي پنهنجا مقصد ماڻي رهيا آهن جنهن سبب انهن جي دلين مان قانون جو خوف ختم ٿيڻ آهي ۽ رياست پنهنجي رٽ قائم ڪرڻ ۾ ناڪام ٿي رهي آهي ، جيڪڏهن شروع کان ان طرف ڌيان ڏني وڃي ها ته اڄ مسئلو ايترو نه وڌي ها ، انهن سڀن مسئلن کي حل ڪرڻ جي زميواري حڪومت تي لاڳو ٿئي ٿي ان سان گڏ مذهبي عالمن تي به فرض آهي ته ملڪ کي اهڙي صورتحال مان نجات ڏيارن ، اهڙن واقعن ۾ ڪجھه مصنوعي مولوي ۽ عالم شامل آهن انهن خلاف ڪارروائي ڪرڻ جي سخت ضرورت آهي ڇو ته اهي به رياست جو حصو آهن ۽ انهن جا ڏوهه عوام آڏو آندا وڃن .

حڪومت ۽ رياستي ادارن کي گھرجي ته ملڪ ۽ عوام کي مذهبي انتها پسندي ۽ فرقا واريت جي فسادن مان نجات ڏئي ۽ امن امان جي فضا قائم ڪري ماڻهن کي خوف ۽ حراس مان نجات ڏئي ڇو ته هن وقت ملڪ مذهبي انتها پسندي جي ور چڙهي چڪو آهي، ماڻهن ۾ جهاد ۽ فرقا واريت جون سوچون منتقل ڪيون پيون وڃن ڪو به ماڻهو پنهنجي عقيدي مطابق آزادي سان عبادت به نه ٿو ڪري سگھي جيڪا هڪ افسوسناڪ ۽ پريشاني واري صورتحال آهي. اسلام امن ڀائيچاري ۽ سلامتي وارو مذهب آهي اسلام ڪٿي به جنگ، ويڙهه، انتها پسندي جو درس نه ٿو ڏئي اسانجو مذهب سلامتي وارو مذهب آهي. اميد ته اسانجي ملڪ کي جلد کان جلد اهڙن فسادن مان آجو ڪيو ويندو جيڪو فرض مذهبي اسڪالرن، عالمن توڙي حڪمرانن جو آهي .

mY Column about #Christmas in daily sobh Karachi 25-12-2013 #Merry Christmas #Xmas

Colunmn by Mehwish Abbasi (Me) in Daily Awami Awaz newspaper 25-12-2013 #Parliament #Religion #State #Politics #Paksitan

My column published in daily awami azwaz 25-12-2013

پارليامينٽ جا تماشا!

مهوش شبير عباسي

اسلامي جمهوريه پاڪستان هڪ اسلامي ۽ جمهوري ملڪ جنهن ۾ 18 کان 20 ڪروڙ جي لڳ ڀڳ آبادي رياستي ادارن، حڪمرانن، سياسي توڙي مذهبي ليڊرن جي ڇپر ڇانو ۾ رهي آهي، جتي هن عوام کي اظهار جي آزادي جو حق حاصل نه آهي. پاڪستان ۾ ڪڏهن جمهوريت جو دور رهيو ته ڪڏهن ڊڪٽيٽرشپ يعني فوجين ۽ سامراجين جو دور، جنهن کي عوام جي آزادي جو دور نه سمجهيو ويندو هو، پر هن وقت ملڪ ۾ جمهوريت آهي جنهن جو مقصد عوام جي حڪمراني آهي پر عوام جي ئي دور ۾ عوام سان ۽ ملڪ سان ڇا ٿي رهيو آهي ملڪ جنگي حالتن مان گذري رهيو آهي جنهن ۾ نقصان صرف ۽ صرف عوام جو ٿي رهيو آهي، ملڪ ۾ هلندڙ سياست ۽ مذهبي جنگ اهڙي صورتحال اختيار ڪري چڪي آهي جنهن ۾ ملڪ جي تباهي کان سواءِ ڪجھ نظر نه اچي رهيو آهي، انتها پسندي ماڻهن جي ايڪي ۽ طاقت کي ختم ڪري ڇڏيو آهي، اڄ ملڪ ۾ عوام مهانگائي، انتها پسندي، دهشتگردي، بيروزگاري، ميرٽ جي لتاڙ جهڙن سوين مسئلن ۾ ورتل آهي جنهن جي ڪري اڄ جي عوام اڄ جو نوجوان مستقبل لاءِ سوچي ئي نه رهيو آهي ڇو ته هو اڄ مسئلن جي ڄار ۾ ڦاٿل آهن. اهڙي صورتحال ۾ ملڪي ترقي معاشي توڙي سماجي ترقي ڪٿي به نظر نه اچي رهي آهي ڇو ته ملڪ جي عوام توڙي ادارن کي ان طرف راغب ئي نه پيو ڪيو وڃي نه وري اسانجي نوجوانن کي اهڙي سوچ کان محروم رکيو پيو وڃي .

بحرحال ان سڀ جي پاڙ ڇاهي ؟ وجهه ڇا آهي ؟ وجهه آهي تباهي، بربادي، انتها پسندي، مذهبي ويڙهه ۽ ملڪ جي سياست جنهن کي سياست گھٽ مفاهمت گھڻي چئي سگھجي ٿو. هن وقت پاڪستان انتهائي خطرناڪ رستي طرف وڌي رهيو آهي اهڙي رستي ڏانهن جتي سياست صرف نالي جي هوندي باقي حقيقت ۾ مذهبي انتها پسندي هوندي، دنيا اندر پاڪستان اهو واحد ملڪ آهي جنهن ۾ مقامي انتظاميا ختم ٿي رهي آهي، پارليامينٽ جو ڪردار ختم ٿي رهيو آهي، ڪاميٽيون ڪم جون ناهن رهيون، ملڪ اندر سول سوسائٽي ۽ رياستي ادارن جو خاتمو ٿي رهيو آهي. ملڪ جي سياست صرف عالمي ادارن تي هلي رهي آهي، جيڪي ماڻهو سياست ۾ پرجوش ۽ ڀرپور نظر ايندا هئا اهي آفيسن ۽ گھرن تائين محدود ٿي سياست ڪري رهيا آهن، محنت پسند ۽ سچن ماڻهن جي سياست ۾ کوٽ ٿي رهي آهي، پارليامينٽ اندر ٿيندڙ روز روز جا تماشا ملڪ جي بدنامي جو سبب بڻجي رهيا آهن ۽ ملڪ جو نالو خراب ڪري رهيا آهن، عام ماڻهن جي مسئلن تي اسيمبليون خاموش آهن اوگرا جا مسئلا پارليامينٽ خاموش، بجلي جي قيمتن ۾ اضافو، گئس جي بندش تي به پارليامينٽ خاموش اسيمبليون ۽ پارليامينٽ ڳالهائن ٿيون ته غير ضروري معاملن تي، جيڪڏهن بحث ۽ تماشا ٿين به ٿا ته غير ضروري معاملن تي . ڪنهن وقت هاري، مزدور ۽ شاگردن جي سياست هوندي هئي ملڪ ۾ انهن جون يونين قائم هونديون هيون هاڻي اهي به محدود ڪيا ويا آهن معذرت سان ته شاگرد يونين سپريم ڪورٽ جي حڪم سان ئي ختم ڪيون ويون ڪورٽ جو چوڻ هو ته شاگرد پڙهائي ڪن سياست نه، پر حيرت جي ڳالهه اها آهي ته شاگردن کان بهتر سياست ڪير ڪندو ؟ ڇا اهي ڪندا جيڪي ڪوڙيون ڊگريون وٺي اقتدار حاصل ڪري عوام کي لٽن ۽ ڦرن ٿا ؟

ڪو وقت هوندو هو ته فلم، شعرن ۽ ادب ذريعي سياست ڪئي ويندي هئي، مزاحمتي ۽ انقلابي شاعري ڪئي ويندي هئي، پر هاڻي صورتحال ان جي ابتڙ نظر اچي رهي آهي. هاڻي بندوقن ۽ گولين جي سياست ٿي رهي آهي، مذهب، رنگ، نسل، ذات ۽ زبان تي سياست ٿي رهي آهي، هڪ ملڪ پاڪستان ۽ ان ۾ 4 صوبا! پر لڳي ائين رهيو آهي ته هاڻي 18 کان 20 ڪروڙ عوام هزارين فرقن ۾ ورهائجي چڪو آهي، جنهن جي ڪري ٻڌي نه رهي آهي ۽ ملڪ مزور ٿي چڪو آهي، جيڪا انتهائي خطرناڪ صورتحال آهي، پر هي سڄو فصل 20 کان 30 سالن تائين پوکيل ٻج جو نتيجو آهي، سياڻن سچ چيو آهي ته جيڪو پوکبو اهو ئي لڻبو. اڄ اهو فصل ملڪ ۾ پنهنجون پاڙون مضبوط ڪري بيٺو آهي، جنهن جو فائدو صرف سياسي ماڻهن کي ملي رهيو آهي.

ملڪ ۾ ڪرپشن چوٽ چڙهيل آهي ان ڳالهه تي اسانجي سياستدانن جي هڪ راءِ ناهي، ملڪ ۾ ميرٽ جي لتاڙ آهي ان ڳالهه تي به سياسي رهنمائن جي هڪ راءِ ناهي، جمهوريت جو حال ڇا ٿي رهيو آهي، دهشتگردي آهي، مهانگائي آهي، بيروزگاري آهي سڀ سامهون هوندي ان تي سياستدان هڪ پيج تي نه آهن مختلف پارٽين جا اڳواڻ پارليامينٽ ۾ هئڻ باوجود عوام کي روڊن تي گهلي احتجاج ڪرائي رهيا آهن ته پوءِ سندن پارليامينٽ ۾ موجود هئڻ سواليه نشان آهي؟ دهشتگرد قتل ٿين ٿا ته کين شهيد سڏيو وڃي ٿو اهي شهيد آهن يا نه ان تي به سياستدان توڙي مذهبي ڌريون متفق نه آهن، پوءِ جڏهن اسان جا رهنما ۽ سياسي پارٽيون ئي ڪنهن هڪ راءِ تي قائم نه آهن ته عوام ڪيئن پاڻ ۾ ايڪو ۽ ٻڌي آڻيندي ملڪ ڪيئن طاقتور ٿيندو ۽ ملڪ ۾ ترقي ڪيئن ايندي؟

پر پوءِ به اميد نه ٿي ختم ڪري سگھجي ڇو ته اميدن سان ئي دنيا قائم آهي ڪا ننڍڙي اميد ڪا روشني جي ننڍڙي ڪرڻ ملڪ کي ٻيهر امن، ڪاميابي ۽ ترقي ڏانهن گامزن ڪري سگھي ٿي، رياستي نظام ۾ بهتر تبديلي جي ضرورت آهي اسانجي عوام ۽ نوجوان ملڪ کان باغي ٿي چڪا آهن جن کي اهڙي سوچ مان ڪڍڻ گھرجي. ملڪ کي سخت محنت جي ضرورت سان گڏ ايماندري ۽ ٻڌي جي ضرورت آهي، ملڪ جي ادارن کي ترقي ڏانهن وڌائڻ گھرجي، ملڪ جي اڪانامي کي وڌائڻ سان گڏ اسان جي نوجوانن کي مسئلن مان نڪري سائنس، آرٽس ۽ ٻين شعبن ۾ پاڻ کي مڃرائڻ گھرجي ته جيئن پاڪستان به ترقي يافته ملڪن ۾ شامل ٿئي، اهو ڏينهن پري نه آهي جڏهن پاڪستان جا نوجوان پاڻ کي هر ميدان ۾ مڃرائيندا ۽ بهتر سياسي، مذهبي، سماجي ۽ تعليمي ماحول پيدا ڪندا.

My column in daily awami awaz 22-12-2013 #Karachi peace #Police #Pakistan state

My Column in Daily Awami awaz 22-12-2013 #Karachi crisis #Targeted operation #POlice #Pakistan

ڪراچي مسئلو ۽ رياست جي ذميداري

مهوش شبير عباسي

گذريل ڪيترن ئي سالن کان ڪراچي ۾ امن امان جي صورتحال انتهائي خراب ۽ ڳڻتي جوڳي نظر اچي رهي آهي بم ڌماڪا ، ٽارگيٽ ڪلنگ ، مذهبي انتها پسندي ، سياسي ٽارگيٽ ڪلنگ ، فرقا واريت ، ڀتا خوري ، اسٽريٽ ڪرائم ، بئنڪن مان ڦر لٽ ڪراچي ۾ معمول بڻيل آهن . قانون لاڳو ڪندڙ ايجنسيون، سياسي توڙي مذهبي جماعتون هن وقت گڏ ٿي ڪراچي جي مسئلن جو حل ڪڍڻ چاهين ٿيون جنهن کانپوءِ وزير اعظم نواز شريف امن جو خواب کڻي ڪراچي پهتو ۽ آل پارٽيز ڪانفرنس گھرائي وئي جنهن ۾ ڪراچي جي معاملن تي ڳالهايو ويو. آل پارٽيز ڪانفرنس ته ٿي وئي پر سڀ سياسي جماعتون هڪ پيج تي گڏ نه ٿي سگھيون ڪنهن کي اجلاس ۾ شرڪت تي اعتراض هيو ته ڪنهن گورنر هائوس وڃڻ کان انڪار ڪيو .

ڪراچي ۾ هن وقت امن جي نالي تي شروع ٿيل ٽارگيٽڊ آپريشن جو ٽيون مرحلو هلي رهيو آهي ، ٽارگيٽڊ آپريشن 5 سيپٽمبر 2013 ع کان شروع ڪيو ويو هن وقت تائين 513 مقابلا ڪيا ويا جنهن ۾ 76 ملزم ماريا ويا ۽ 13،000 کان وڌيڪ گرفتار ڪيا ويا جن مان 11،000 لاپتا آهن ، 72 مشين گنز ، 2475 پستول ، 116 دستي بم ۽ ٻيا ڪيترائي هٿيار هٿ ڪيا ويا آهن پر ان سڀ جي باوجود به ڪا واضع تبديلي نظر نه اچي رهي آهي ڏوهه تڏهن به ٿي رهيا هئا هاڻي به ٿي رهيا آهن. ان ٽارگيٽڊ آپريشن دوران ڏوهارين هٿان 2500 بيگناه ماڻهو قتل ٿيا ۽ 25 بئنڪ ڊڪيتيون ٿيون آهن جن ۾ ڪيترائي گارڊ ۽ پوليس اهلڪار هٿيار بندن هٿان شهيد ٿي چڪا آهن . هن آپريشن ۾ پوليس جي اوليت ٽارگيٽ ڪلنگ کي روڪڻ جي آهي ته جيئن بيگناهه قتل روڪيا وڃن ۽ قاتلن کي پڪڙيو وڃي. ان آپريشن شروع ٿيڻ تي سياسي پارٽين ايترو ته شور مچايو جو ڪراچي اندر موجود ڏوهاري ۽ قاتل هوشيار ٿي ويا ۽ انهن مان ڪيترائي نام نهاد ڏوهاري ڪراچي مان فرار ٿي ٻين ملڪن ۽ شهرن ڏانهن منتقل ٿي ويا جڏهن ته آپريشن جو ٻڌي ڪراچي اندر غير قانوني اڏن سان گڏ ڪيترائي مافيا ۽ هٿيارن جا اڏا بند ڪيا ويا جنهن جي ڪري اتي ڪم ڪندڙ ماڻهو بيروزگار ٿي ويا ۽ اهي اسٽريٽ ڪرائيم ۾ ملوث ٿيڻ لڳا جنهن جي ڪري هن وقت ڪراچي ۾ اسٽريٽ ڪرائم ۾ واڌ اچي چڪي آهي اهڙن ڏوهن ۾ واڌ جو وڏو سبب بي روزگاري ، بک ۽ افلاس آهي ڪيترائي ماڻهو بک ، بدحالي ۽ بيروزگاري جي ڪري ڏوهن ۾ ملوث ٿي وڃن ٿا ۽ پوءِ انهن کي اهڙي صورتحال مان ڪڍڻ مشڪل ٿي وڃي ٿو .

پوليس مطابق 12،000 ٽارگيٽ ڪلرز کي گرفتار ڪيو ويو آهي جيڪڏهن واقعي ايتريون گرفتاريون ٿيون آهن ۽ هن وقت تائين اهي ڏوهاري پوليس جي حراست ۾ آهن ته پوءِ ڪراچي ۾ اڃان تائين ٽارگيٽ ڪلنگ ڇو هلندڙ آهي سڄو شهر ته ٽارگيٽ ڪلر نه آهي ، حقيقت اها آهي ته پوليس ڪارروايون ڪري ڏوهارين کي پڪڙي ته ڏوهاري جيلن کي منهن به ڏين ٿا پر انهن مان ڪيترائي جلد آزاد ٿي وڃن ٿا ڪيترن ڏوهارين کي سياسي پارٽين جي حمايت حاصل آهي ته ڪن کي وري عدالت گھٽ ثبوت هجڻ ڪري آزاد ڪري ڇڏي ٿي ، اهي ڏوهاري جيڪي ثبوت نه هجڻ ڪري آزاد ٿين ٿا اهي ٻيهر اسان جي شهرن ۾ اچي ان کان وڌيڪ طوفان مچائيندا ۽ پهريان کان وڌيڪ ڏوهه ڪندا ، ان ڪري پوليس جي زندگين کي به خطرو آهي ڇو ته ڪيترائي ڏوهاري پوليس تي پڻ حملا ڪري بدلو وٺڻ چاهين ٿا ۽ انهن کي اهڙا آپريشن ڪرڻ کان روڪڻ چاهين ٿا ، اهڙن آپريشن دوران پوليس آفيسر به ماريا وڃن ٿا انهن سان به وارداتون ٿين ٿيون انهن کي به لٽيو ۽ ڦريو وڃي ٿو سندس معصوم ٻارڙن ۽ گھر ڀاتين جون حياتيون پڻ داءَ تي لڳل رهن ٿيون .

اسان جي ملڪ جو قانوني نظام ايترو ته پوئتي ۽ سست آهي جو هڪ ڪيس کي ختم ٿيڻ لاءِ سال لڳي وڃن ٿا جنهن سبب ڪيترائي فريادي عدالتن جا چڪر ڪاٽي ٿڪجي پوڻ سبب ڪيسن تان هٿ کڻي وڃن ٿا ، عام ماڻهن جا لکين ڪيس عدالتن ۾ پيڊ آهن، روز روز شنواين جون نيون تاريخون ڏنيون وڃن ٿيون ، ڏوهارين جا ڪيس جلد نه ختم ٿيڻ سبب ڏوهن جي وارداتن ۾ گھٽتائي نه اچي رهي آهي ٻين ملڪن ۾ اهڙن ڪيسن لاءِ الڳ قانون ۽ عدالتون آهن جن اندر ڏوهارين کي جلد کان جلد سزا ڏئي ڪيس ختم ڪيا وڃن ٿا ان جي لاءِ پاڪستان ۾ به بهتر نموني ان صورتحال کي حل ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن ڏوهاري ٻيهر معاشري ۾ اچي تباهي نه پکيڙن ۽ بيگناه ماڻهن جو قتل عام نه ٿئي جهڙي محنت سان ڪراچي آپريشن جاري آهي ايتري ئي ايمانداري سان ان کي انجام تائين پهچائڻ گھرجي ته جيئن امن امان جي فضا حقيقت ۾ قائم ڪري سگھجي ۽ سياسي پارٽيون اهڙن آپريشن جو نالو کڻي مفاد حاصل نه ڪري سگھن ڇو ته ڏوهارين خلاف ڪارروايون ڪرڻ پوليس جو فرض آهي اهڙن عملن کي مفادن لاءِ استعمال ڪرڻ اسان جي رهنمائن کي جڳائي نه ٿو اقتدار ۽ سياسي پارٽين جا جملا تبديل ٿيندا رهندا آهن انهن جي مفادن جي جنگ به جاري هوندي آهي ۽ ڪيترائي دفعا پنهنجو اقتدار بچائڻ لاءِ اهڙين ڳالهين جو سهارو به وٺندا آهن . حڪومتون ته اينديون ۽ وينديون پر سياسي پارٽين ۾ ٻڌي نه هجڻ جي ڪري ملڪ تباهه ٿي رهيو آهي. آپريشن جو شروع ٿيڻ سڀني سياسي پارٽين جي فرمائش هئي پر ان جو ساٿ ڪير نه ڏئي رهيو آهي ، 13،000 ڏوهاري گرفتار ته ٿيا آهن پر ملڪ جي فرسوده نظام ۽ سياسي نظام جي ڪري ان ڳالهه جي يقين دهاني نه ٿي ڪرائي سگھجي ته هاڻي ڪراچي جي عوام انهن ڏوهارين کان آجي ٿي وئي آهي ؟

سياسي پارٽين جي مداخلت سبب پوليس ۽ عوام ۾ وڇورٽيون پيدا ٿي چڪيون آهن جڏهن ته پوليس تي اعتماد ڪرڻ جي ضرورت آهي انهن جو ساٿ ڏيڻ جي ضرورت آهي پوليس کي يقين ۽ اعتماد ڏيارڻ گھرجي ۽ پوليس جي ذهن ۾ انهن جا فرض ويهارڻ گھرجن ته جيئن هو ڪڏهن به گمراهه نه ٿين ۽ عوام کي به مٿن اعتماد ڪرڻ گھرجي . اڄ جي صورتحال اها آهي ته ڏوهاري پوليس کان ڪنهن ريت به نٿا ڊڄن هو بي خوف ٿي پوليس تي حملا ڪري رهيا آهن.

حڪومت کي گھرجي ته پوليس ۽ ڪراچي جي عوام جو ساٿ ڏئي انهن سان ذيادتين کي روڪي ۽ انهن کي سک جو ساهه کڻڻ ڏئي پوليس کي فري هينڊ ڏنو وڃي ته جيئن هو ڏوهارين کي سزا تائين پهچائن ، ڏوهن ۾ ڪمي تڏهن ئي ٿيندي جڏهن پوليس جي ڪيل ڪاررواين جو عدالتون ، سياسي پارٽيون ۽ حڪومت ساٿ ڏيندي ۽ ڪراچي آپريشن کي ڪنهن به صورت ۾ نه روڪيو وڃي جيڪڏهن ايئن ٿيو ته پوءِ ڪراچي جي صورتحال وزيرستان جهڙي ٿيڻ ۾ دير نه لڳندي .

My column published in daily awami awaz 16 December 2013 about politicians in #Parliament @AbbasiMehwish

پارليامينٽ جو ڪردار ڪڏهن بدلبو؟

مهوش عباسي

پاڪستان ۾ جنهن قسم جي سياست ڏسڻ لاءِ اسان کي ملي رهي آهي شايد ئي ايئن دنيا جي ٻئي ڪنهن ملڪ ۾ ٿيندو هجي . اليڪشن هجي ته چونڊن کي صاف ۽ شفاف بنائڻ لاءِ عدالتن کان وٺي هر ماڻهو ڪوشش ڪندو آهي پر موجود سياست ان کي صاف ۽ شفاف بنائڻ نه ڏيندي آهي ، چونڊن کانپوءِ عوام جا چونڊيل نمائندا اقتدار ۽ پارليامينٽ ۾ اچي پنهنجون سيٽون سنڀاليندا آهن اهي پاڻ کي عوام جا حقيقي نمائندا سڏائيندا آهن ، اليڪشن کان پارليامينٽ تائين جو سفر اهي نمائندا عوام جي مليل ووٽن سان ئي طئي ڪندا آهن عوام انهن کي اختيار ڏئي اسيمبلين تائين پهچائيندي آهي . پارليامينٽ اها جڳهه آهي جتي عوام ۽ ملڪ جا فيصلا ٿيندا آهن ، بل پاس ٿيندا آهن ، قانون سازي ڪرائي ويندي آهي ، عوام جي ڀلائي لاءِ آواز اٿاريو ويندو آهي پر شايد پارليامينٽ جو اهو مقصد پاڪستان ۾ گھٽ رهيو آهي جيڪڏهن ايئن ٿئي به ٿو ته مخالف جماعت جي پارٽي جي طرفان يا وري موجوده حڪومتي پارٽي صرف پنهنجو اقتدار ۽ وزارتون بچائڻ لاءِ عوام کي گمراه ڪندي آهي ، ڪڏهن ته وري نوجوانن کي مختلف اسڪيمن جا آسرا ڏئي انهن جو ووٽ بئنڪ حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ويندي آهي .
اهي نمائندا پارليامينٽ ۾ اچي عوام جا حقيقي نمائندا ثابت ٿيڻ ۾ ناڪام ٿيندا آهن ڇو ته اقتدار ملڻ کانپوءِ هو پنهنجو ضمير پنهنجي پارٽي جي اصولن تي هلي کپائي ڇڏيندا آهن ، اڄ جيڪڏهن پارليامينٽ تي نظر وجھون ته اسان کي ڪيترائي اهڙا سياستدان ملندا جيڪي پارليامينٽ کي تباه ڪري رهيا آهن ، موجوده حڪومتي پارٽي کي قائم ٿئي 7 مهينا گزرڻ وارا آهن ان عرصي دوران ملڪ جو وزير اعظم صرف 2 دفعا پارليامينٽ ويو موجوده حڪومتي پارٽي جا ڪيترائي وزير ، مشير ، نمائندا پارليامينٽ ۽ اسيمبلين مان غير حاضر رهن ٿا جنهن جو کانئن ڪو به پڇاڻو ڪرڻ وارو نه آهي .
اهي نمائندا ، وزير ، مشير حلف ته کڻندا آهن ته خلوص ۽ نيت سان پاڪستان جا حامي ۽ وفادار رهنداسين ، پنهنجا فرض ايمانداري ۽ وفاداري سان پورا ڪنداسين اسلامي جمهوريه پاڪستان جي قانون ، آئين ۽ دستور کي نظر ۾ رکي هر عمل خوشي سان سرانجام ڏينداسين . پر پارليامينٽ ۾ اچي هو پنهنجا حلف ۽ فرض وساري ويهندا آهن ۽ پارٽي جي سربراه جي جاري ڪيل حڪمن تي هلندا آهن ، آئين ۾ ڪيل 18 ترميم آرٽيڪل 63 جي مطابق جيڪڏهن ڪو به نمائندو پنهنجي پارٽي جي سربراه جي حڪم تي عمل نه ڪندو يا وري ان جي مرضي جي خلاف ڪو ڪم ڪندو ته ان کي فوري طور پارليامينٽ ۽ پارٽي مان خارج ڪري سگھجي ٿو ، مطلب ته پارليامينٽ ۾ اچي ضمير کي وساري پارٽي ليڊر جي حڪم تي هلڻو پوندو پوءِ ڪٿان جي عوام ، ڇا جا حق ، ڇا جا مسئلا ۽ ڪهڙا ووٽ .
ملڪ جي سياست جي صورتحال جيڪڏهن ايئن آهي ته پوءِ جمهوريت ڪٿي آهي ، بلدياتي چونڊن کان سياسي پارٽيون ڀڄي رهيون آهن ڇو ته ايم اين ايز ، سينيٽرن ، ايم پي ايز ، وزيرن مشيرن جا اختيار محدود ٿي ويندا جنهن سبب ئي مرڪزي اڳواڻ بلدياتي چونڊن کان ڀڄڻ جي ڪوششن ۾ مصروف آهن ڇو ته سندن اختيار هيٺين سطح تي منتقل ٿي ويندا .
ان سان گڏ نادرا سان فسوسناڪ ورتاءُ ٿي رهيو آهي 18 کان 19 ڪروڙ عوام سان ڇا ٿي رهيو آهي انهن جي راءِ ۽ جذبات جي ڪا قدر نه رهي آهي ، اهڙي صورتحال ۾ ملڪ کي فوري طور ڪنهن حڪمت عملي جي ضرورت آهي ، ملڪ ۽ قوم سان وفاداري ، محبت ۽ سچائي کي سياستدان وساري ويٺا آهن عمل نالي جي ڪا اهميت ناهي رهي ، پارٽي سربراه مفادن خاطر مرضي جا فيصلا ڪري رهيا آهن جيڪڏهن پارليامينٽ ۾ موجود نمائندن کي پارٽي سربراه جي حڪمن تي هلڻو آهي ته پوءِ پارليامينٽ ۾ انهن نمائندن جي ڪهڙي ضرورت جيڪي پاڻ کي عوام جا نمائندا سڏرائين ٿا ان جاءِ تي سربراهن کي اچي ويهڻ گھرجي . پاڪستان جي سياسي ورڪرن جي واقعي ۾ ڇا تربيت ايتري خراب آهي جو هو پنهنجي علائقن ۽ عوام جو آواز به مرضي مطابق نه ٿا کڻي سگھن ، جمهوريت جي مضبوطي لاءِ آئين ۾ ترميم آڻڻ ضروري آهي پر 1973 جي آئين مطابق اها ترميم ڪئي وئي آهي ڪو به نمائندو پارٽي ليڊر کان مخالف ٿي فيصلو نه ٿو ڪري سگھي پوءِ اهڙي ترميم ۾ ملڪ جي 18 ڪروڙ عوام جو ڇا ٿيندو ، عوام جي نمائندگي ختم ٿي رهي آهي آرٽيڪل 239 جي مطابق آئين ۾ ترميم جي اجازت آهي پر آئين جي بنيادي بناوت کي تبديل ڪرڻ جو حق ڪنهن کي به حاصل نه آهي .
اسان وٽ سياسي نظام معاشري جي عڪاسي ڪري ٿو شهرن ۾ اسان وٽ سرمائيدارن ، ڀتا خورن ۽ ٽارگيٽ ڪلرز جو نظام آهي ڳوٺن ۾ وڏيرن ۽ جاگيردارن ، سردارن ۽ ڀوتارن جي زور تي عام ماڻهو جو استحصال ٿي رهيو آهي جنهن عمل کي روڪڻ لاءِ عام ماڻهو ۾ اڃا تائين ايتري جراءِت پيدا نه ٿي سگھي آهي جو هو ساڻن مهاڏو اٽڪائي ٿورو ٿڪو جيڪڏهن وچولي طبقي جو ڪو ماڻهو اڀري اچي ٿو ته اڳتي هلي ٿو ته سندس آواز کي دٻائي کيس ناڪام بڻايو وڃي ٿو ، پاڪستان ۾ 66 سالن کان خانداني ۽ مخصوص ماڻهن جي سياست هلندي آئي آهي ان کان وڌيڪ ڪجھ ناهي هڪ عام ماڻهو اليڪشن ۾ اچڻ جو سوچي به نه ٿو سوچي سگھي ته پوءِ ڇا اهڙي نظام کي جمهوريت بجاءِ چونڊيل ڊڪٽيٽرشپ نه چئجي ، عوام تعليم ٿي گھري ، روڊن رستن جي تعمير ٿي گھري ، صاف پاڻي ، ڪاروبار ، ميرٽ تي نوڪريون ، سٺا ادارا ، اسڪول ۽ اسپتالون ٿي گھري ان جو اختيار پارليامينٽ ۾ موجود نمائندن کي حاصل آهي پر هو به اقتدار حاصل ڪري محدود ٿي وڃن ٿا . پاڪستان جون سياسي پارٽيون خاندان ۽ مخصوص طبقن جي نمائندگي ڪري رهيون آهن عوام مضبوط خاندانن کي ڏسي ووٽ ڏئي رهيو آهي جيڪا سندن مجبوري آهي يا وري سياسي پارٽين کان ڊڄي انهن کي ووٽ ڏنو وڃي ٿو . سياسي پارٽيون جتي ليڊرن جي نالن تي رجسٽرڊ هجن اتي عام ماڻهن جي نمائندگي ڪهڙي ٿيندي عوام جي بنيادي ضرورتن کي پورو نه ٿو ڪيو وڃي .
اڄ پاڪستان جي موجود پارليامينٽ پنهنجو اثر وڃائي رهي آهي وزير ، مشير ۽ نمائندا پارليامينٽ کي ڪچهري ڪرڻ ۽ ٽائيم پاس ڪرڻ جي جڳهه کان وڌيڪ ڪجھ نه ٿا سمجھن ان کان علاوه گھٽ حاضري هجڻ جي ڪري ملڪ جي سياست تباه ٿي رهي آهي . پاڪستان پيپلز پارٽي جو حڪومتي دور ڀلي ڪيترو ئي خراب رهيو هجي پر ان دور جو وزير اعظم يوسف رضا گيلاني پارليامينٽ ۾ باقاعده طور حاضر رهيو ان کان علاوه وزير ، مشير به حاضر رهيا ان دور ۾ اسيمبلين ۾ ڪيترائي بل پاس ڪيا ويا ، ڪيترا ئي بحث مباحثا ٿيا پارليامينٽ جو حقيقي طور استعمال ڪيو ويو .
جڏهن ته موجوده حڪومت ان جي ابتڙ هلي رهي آهي جڏهن کانئن ان باري ۾ سوال ڪيو وڃي ٿو ته سندن چوڻ آهي ته اسين پارليامينٽ ۽ عوام آڏو تڏهن اينداسين جڏهن اسين ڪجھ ڪري عوام کي منهن ڏيکارڻ قابل رهنداسين قوم کي 66 سالن تائين ڪجھ پلئه نه پئجي سگھيو آهي مگر قوم اڄ به ان اوسيئڙي ۾ آهي ته اسانجا حڪمران عوام جا حقيقي نمائندا ٿي سامهون اچن نه ڪي پارٽين جا نمائندا .

IN DAILY AWAMI AWAZ 2 DECEMBER 2013 BY MEHWISH ABBASI

گم ٿيل ماڻهو وارو مسئلو

مهوش عباسي

اسانجي ملڪ اندر آئين ۽ قانون جي لتاڙ ڪئي وڃي ٿي ۽ ان عمل کي جيترو آسان ورتو وڃي ٿو اهو افسوسناڪ عمل آهي سپريم ڪورٽ آف پاڪستان گم ٿيل ماڻهن جي مسئلي کي ڪيتري عرصي کان کنيو بيٺي آهي پر تازو بلوچستان کان ڪراچي ڪهي آيل قافلي کي در بدر ٿيندي ڏسي سپريم ڪورٽ جيڪي قدم کنيا آهن سي قابل ستائش آهن . سپريم ڪورٽ آف پاڪستان جي چيف جسٽس چوڌري افتخار جڏهن وزير دفاع کي پيش ٿي گم ٿيل ماڻهن بابت پچاڻي لاءِ طلب ڪيو ته ان وقت اها وزارت وزير اعظم پاڪستان نواز شريف جي حوالي ٿيل هئي ، سپريم ڪورٽ جي سخت بيان بعد رات و واه اها وزارت خواجه آصف حوالي ڪئي وئي جنهن جو وڏو سبب اهو هو ته ڪاٿي نواز شريف کي نه سپريم ڪورٽ طلب ڪري وٺي جنهن ڪري تڙ تڪڙ م وزير اعظم نواز شريف صاحب وزير دفاع جي وزارت مان هٿ ڪڍيا ، سپريم ڪورٽ جي دٻاءَ بعد خواجه آصف ڪوئٽا کان آيل قافلي جي سرواڻ ماما قدير بلوچ سان ملاقات ڪري گم ٿيل ماڻهن جي بازيابي جو يقين ڏياريو ۽ کين احتجاج ختم ڪرڻ لاءِ ميڙ منٿ ڪئي مگر ماما قدير بلوچ ۽ سندس ساٿين مٿس اعتماد جو اظهار نه ڪيو ڇو ته ان کان اڳ به ڪيترائي ڀيرا بلوچ قيادت کي گم ٿيل ماڻهو حوالي ڪرڻ جا دلاسا ملندا رهيا آهن مگر افسوس جو سندن ڪارڪردگي زيرو رهي آهي جنهن ڪري ماما قدير بلوچ جو چوڻ هو ته جيسيتائين بلوچستان مان گم ڪيل ماڻهو  پوري طرح بازياب نه ٿيندا تيسيتائين هو سک سان نه ويهندو ۽ سندن احتجاج جو دائرو وڌي اسلام آباد جي ايوانن تائين پهنچندو .

گم ٿيل ماڻهن جو مامرو هن وقت پاڪستان ۾ ايترو ته وڌي چڪو آهي جو هاڻي پاڪستان جي بدنامي ٿي رهي آهي ، هي گم ٿيلن جي وارثن ڏاڍو وڏو الميو آهي ڇو ته ان جي تڪليف ۽ ڏک کي اهي ئي سمجھي سگھن ٿا ڪنهن جو ڪو پيارو خدا نه خواسته دنيا مان وفات ڪري وڃي ته پوءِ به ان ڏک کي برداشت ڪري ويندو آهي پر ڪير پيارو اکين کان پري رهي ڏينهن ، مهينا يا سال ته فڪر ٿيڻ لڳندي آهي ته هو ڪٿي هوندو ڪيئن هوندو ڪهڙي حال ۾ هوندو جيڪي ماڻهو ان ڏک مان گذري رهيا آهن ان جو اسان اندازو به نه ٿا لڳائي سگھون ، اکين ۾ لڙڪ ۽ دل ۾ ڏک کڻندي اڄ به انهن جي وارثن جون اکيون ان آس ۾ آهن ته ڪڏهن انهن جا پيارا واپس ايندا .

سپريم ڪورٽ جي کنيل قدمن جي ڪري هاڻي ادارا تحرڪ م اچي ويا آهن  جنرل مشرف جي حڪومتي دور ۾ گم ٿيل ماڻهن جو معامرو وڌي ويو ۽ ان وقت گم ٿيل ماڻهو لاشن ۾ تبديل ٿيڻ لڳا ، تشدد ۽ چچريل لاش معمول بڻيل لڳا ، سال 2005 ۾ پاڪستان جي چيف جسٽس سوموٽو نوٽيس وررتو جنهن کان پوءِ اڄ تائين سڀ ڪيس ان تحت هلي رهيا آهن ، حڪومت جي جاري ڪيل انگ اکرن مطابق پاڪستان ۾ 1000 ماڻهو لاپتا آهن جن مان 735 کي حڪومت declared ڪيو آهي مطلب ته اهي 738 ماڻهو پاڪستان جي ڳجھن علائقن ۾ موجود آهن جيڪي ڳجھن ادارن ۾ ڪم ڪري رهيا آهن سپريم ڪورٽ خواجه آصف کي 35 گم ٿيل ماڻهن کي عدالت ۾ پيش ڪرڻ جو حڪم ڏنو آهي جنهن تي پريشاني جو شڪار ضرور هوندو ڇو ته حقيقت ۾ گم ٿيل ماڻهن جو تاعداد ان کان به گھڻو آهي پر جيڪڏهن ڪجھ ماڻهو ڳجھن ادارن ۾ ڪم ڪري به رهيا آهن ته انهن کي پنهنجن پيارن کان ڇو پري ڪيو ويو آهي ، در حقيقت حڪومتي ادارا پنهنجي ناڪامين جو اعتراف نه ڪري رهيا آهن نه وري حقيقت کي قبول ڪري رهيا آهن بي گناه بي قصور ماڻهن کي گم ڪري قتل ڪيو پيو وڃي رياستي ادارا ناڪام نظر اچي رهيا آهن .

حزب اختلاف ۾ هئڻ دوران پيپلز پارٽي جي حڪومت تي گم ٿيل ماڻهن جي بازيابي لاءِ وڏو دٻاءُ وڌو ويندو هو ۽ اليڪشن مهم جي دوران سياستدان وڏا وڏا واعدا ۽ دعوى ڪندي نظر اچن ٿا پر اقتدار ۾ ايندي ئي اهي واعدا وفا نه ٿا ٿين ، اليڪشن مهم دوران نواز شريف صاحب ۽ عمران خان جلسن دوران گم ٿيل ماڻهن جي وارثن سان همدردري ڪرڻ سان گڏ وڏيون دعوائون پڻ ڪيون ان کان علاوه هيومن رائٽس آف پاڪستان جي دفتر تي وڃي اهو يقين ڏياريو ته اقتدار ۾ ايندي ئي ان مسئلي کي حل ڪيو ويندو مگر 7 مهينا گذرڻ باوجود ڪا به اڳ ڀرائي نه ٿي سگھي آهي .

پي ٽي آئي جيڪا پاڻ کي ملڪ جو ٻيون نمبر وڏي پارٽي سڏرائيندي ٿڪجي نه ٿي اها ڊرون حملن جي روڪ ٿام لاءِ نيٽو سپلاءِ جي آمدرفت کي روڪي آمريڪا سان ڪاوڙ ۽ دشمني جو اظهار ته ڪري رهي آهي پر ملڪ جي سڀ کان وڏي مسئلي تي چپ جو روزو رکي ويٺل آهي جڏهن ته گم ٿيل ماڻهن جو انگ ڪي پي ڪي ۾ ٻين صوبن جي نسبت گھڻو آهي .

بلوچستان هميشه کان ڪيترن ئي مسئلن کي منهن ڏيندو آيو آهي جنهن جو اصل سبب حقيقي قيادت جو نه هجڻ آهي ، بلوچستان صوبي جي حقيقي ليڊرن کي ملڪ کان ٻاهر رکيو ويو آهي جن کي صوبي جي مسئلن ۾ مداخلت به نه پئي ڪرڻ ڏني وڃي ، اليڪشن مهم دوران سندن رستا روڪي ملڪ اندر داخل ٿيڻ کان روڪيو وڃي ٿو ، صوبي اندر اليڪشن دوران خفيا ادارن جي مداخلت سبب ماڻهن ۾ خوف و حراس پيدا ڪيو ويو ۽ من پسند نتيجا ڏئي بلوچن جي ووٽن جي توهين ڪئي وئي ايترو ڪجھ ڪرڻ بعد به خفيا ادارن جو پيٽ نه ڀريو ۽ ظلم جي انتها ڪندي کين پنهنجن پيارن کان جدا ڪيو پيو وڃي ، بلوچن مٿان خوف ۽ وحشت جي تلوار هر وقت لٽڪيل رهي ٿي .

جڏهن ته وزير اعلى بلوچستان بلوچن کي جيڪي حق ڏيارڻ جا واعدا وچن ڪيا هئا سي سندس وس ۾ نه رهيا آهن سندس چوڻ آهي ته وڏين ڪوششن باوجود هو گم ٿيل ماڻهن جي بازيابي يقيني بڻائي نه سگھيو آهي .

ان سان رياستي ادارن جي ناڪامي جو اعتراف ٿي رهيو آهي جيڪڏهن حڪومت جا سربراه ۽ ادارا ناڪامي جو اعتراف ڪن ته ان ملڪ جو الله هي حافظ آهي ، الائي ڪڏهن ملڪ کي حقيقي ليڊرشپ ملندي ، موروثي  ۽ مفاهمت پرست سياست مان عوام جي جان آجي ٿيندي ۽ عوام کي مسئلن جي ڌٻڻ مان ڪڍيو ويندو جيڪو هن وقت ته ناممڪن نظر اچي رهيو آهي ۽ ملڪ وڌيڪ مسئلن جو شڪار ٿيندو پيو وڃي .

پاڪستان ۾ هن وقت اها صورتحال آهي جيڪا فلسطيني ماڻهن سان ڪجھ وقت پهريان اسرائيل ڪري رهيو هو انهن جا به ڪيترائي نوجوان گم ڪيا ويا پر ان وقت نواز شريف صاحب کي فلسطينين سان انتهائي همدردي هئي جنهن جو اظهار نواز شريف هڪ جلسي ۾ پڻ ڪيو سندن نظرون ٻاهرين ملڪن تائين ته پهچن ٿيون پر پنهنجي ملڪ اندر موجود ساڳين مسئلن کي حل ڪرڻ لاءِ سنجيدگي جو مظاهرو نه ڪري رهيا آهن يا وري خفيا ادارن اڳيان بي وس ٻڻيل آهن .  

هن وقت گم ٿيلن جي وارثن وٽ ڏک جي لهر ڇانيل آهي سندن چوڻ آهي ته اسانجا پيارا ڪيتري عرصي کان کنڀي گم ڪيا ويا آهن جن بابت کين ڪا به ڄاڻ نه آهي ته اسانجا پيارا زنده به آهن يا سندن حياتيون کسيون ويون آهن آخر ايف سي ، آءِ ايس آءِ ۽ ٻين ادارن کي ايترا اختيار ڪنهن ڏنا آهن جو هو آئين ۽ قانون جي لتاڙ ڪندي بيگناه ماڻهن کي کنڀي گم ڪيو ويٺا آهن يا سندن چچريل لاش سندن وارثن جي گھرن ٻاهران ڦٽا ڪيا پيا وڃن ، گھڙي پل جي لاءِ جيڪڏهن اها ڳالهه ذهن نشين ڪجي ته گم ڪيل ماڻهو ڏوهاري آهن ۽ مختلف ڪيسن ۾ گھربل آهن تڏهن به کين کنڀي گم ڪرڻ ۽ مارڻ جو اختيار ايف سي ، آءِ ايس آءِ ۽ ٻين ادارن کي هرگز حاصل نه آهي . ملڪ اندر آئين ، قانون ، عدالتون ۽ ٻيا ادارا موجود آهن جيڪي ڏوهاري ۽ بيگناه ماڻهن بابت فيصلن جو اختيار رکندڙ آهن آخر ڇو ؟ ۽ ڇا جي لاءِ ايف سي ، آءِ ايس آءِ ۽ ٻيا ادارا ڪنهن جي چوڻ تي ايڏيون وڏيون ڪارروايون پاڻمرادو ڪري رهيا آهن جيڪو عمل ملڪ جي آئين ۽ قانون جي برعڪس آهي جنهن لاءِ حڪومت کي اپاءَ وٺڻ گھرجن ، گم ٿيل ماڻهن کي بازياب ڪري عدالتن ۾ پيش ڪيو وڃي  ، ڌوهارين کي سزا ڏني وڃي ۽ بيگناه ماڻهن کي آزاد ڪيو وڃي . جيڪڏهن اسان کي ملڪ بچائڻو آهي ته رياستي ادارن کي مضبوط ڪرڻو پوندو نه ته اڄ پيسن عيوض ماڻهن کي گم ڪري ٻين ملڪن ۾ کپايو ۽ مفادن خاطر ماريو پيو ته ڪٿي هڪ ڏينهن ملڪ کي کپائي نه ويهي رهن ۽ کين آئين ۽ قانون تحت پنهنجيون ذميواريون نڀائڻيون پونديون ، ياد رکڻ گھرجي ته خفيا ادارا قانون ۽ آئين کان مٿاهان هرگز نه آهن .

My column in Awami Awaz - عوامي آواز 2 december 2013 about MSSING PERSONS ISSUE in ‪#‎Paksitan‬